Oorlog of vrede. Willen winnen of gelijkspel

Jef Abbeel

Kessler toont aan hoe de diplomatie verwaarloosd werd, zowel bij WO I, Oekraïne als Gaza: er was geen op vrede gerichte dialoog, enkel Von Clausewitz telde (‘Oorlogvoering is de voortzetting van politiek met andere middelen’, p. 31) . Bij de tegenkrachten rekent hij het kapitalisme, het militair-industrieel complex en de grootmachten, vooral dan de VS (p. 53-66).

In zijn zoektocht naar vreedzame co-existentie verkent hij de mondiale instellingen zoals de VN en verwijst hij naar een wereldorde met machtsevenwicht tussen vijf grootmachten, zoals Münkler voorstelde. Kessler denkt dat een beweging van onderop nodig is om de regeringen te dwingen zich te houden aan het VN-Handvest van 1945. Hij rekent daarbij op de vredesbeweging, de kerken, de paus, het Globale Zuiden, maar hij vergeet even dat de Russische kerk volledig achter Poetins oorlog staat. Hij stoort zich aan de Europese afhankelijkheid van de VS, maar hij ziet een loskoppeling nog niet gebeuren. Hij vreest terecht voor escalatie van de oorlog in Oekraïne en voor de Gaza-oorlog is hij nog pessimistischer: de Palestijnen riskeren geen staat meer te krijgen (p. 118-121).
Poetin dan: “Als hij stopt met vechten, is de oorlog voorbij. Als Oekraïne stopt, staat de bevolking een wrede onderdrukking te wachten” (p. 141).

Velen zijn het daarmee eens, zeker zij die in ‘De Groene Amsterdammer’ van 19 mei 2025 gelezen hebben dat er in de bezette gebieden 29 martelkamers geïdentificeerd zijn en dat 17.000 kinderen naar Rusland ontvoerd zijn. Maar Kessler nuanceert. Hij verwijst naar maart 2022, toen een staakt-het-vuren nabij was, maar toen trok Oekraïne zich terug onder druk van de VS en van Engeland: die wilden verder oorlog om Rusland te verzwakken (p. 147).

Een andere versie is dat Oekraïne zich terugtrok toen de moorden in Boetsja en Irpin ontdekt werden.
Kessler kiest voor vrede met gebiedsverlies en neutraliteit voor Oekraïne (p. 157). Hij constateert wel dat de vredesbeweging sterk vergrijsd is en deels zelfs vindt dat Oekraïne de oorlog moet winnen (p. 165-166). Kessler meent dat het risico op een kernoorlog nu groter is dan tijdens de Cubacrisis (1962).
Hij bespreekt ook de psychologie van escalatie en hoe deze vermeden kan worden, de rol van de VN hierbij, de rol van taal, uitsluiting, boycot en van oorlogspropaganda.

Beoordeling
Kessler zet de lezer aan tot nadenken over een op vrede gerichte dialoog, over gelijkwaardige blokken, over de gewenste revival van de VN en wat Oekraïne betreft: over de bedreigingen die Poetin meende te hebben en over Taiwan: het meest risicovolle conflict in de nabije toekomst.
Het boek heeft een heldere structuur. Maar het is niet zeker dat de lezer het verschil zal vinden tussen pacifisme en op vrede gerichte preventieve dialoog.

Kessler is goed gedocumenteerd, behalve wanneer hij Raoul Hedebouw (p. 63) en ‘De Wereld Morgen’ (p. 122-123) als bron gebruikt. Hij voorspelde in juni 2024 de overwinning van Trump (p. 118), het toenemend geweld op de Palestijnen (p. 120) en de toekomstige aanval van China op Taiwan (p. 127-128).

Hij noemt Jo Biden een hardliner, omdat hij de Russische misdaden tegen de menselijkheid aanklaagde. Dan zijn er veel hardliners. Poetin zal dit boek graag lezen: de NAVO-top van Boekarest (2008) en de Oekraïense president Joesjtsjenko krijgen de schuld voor de oorlog (p. 46-47). Uiteindelijk is Poetin binnengevallen toen er geen sprake meer was van Oekraïens lidmaatschap. En die invallen begonnen al in 2014.

Kessler toont het belang aan van het militair-industrieel complex met gegevens uit … 1958 (p. 55). Die kloppen reeds lang niet meer: nu zitten 30 van de 50 grootste Amerikaanse bedrijven in andere sectoren dan de wapenindustrie. Bij de vermoedelijke aanhechting van Taiwan bij China stelt de auteur een overgangstermijn voor van 10 à 20 jaar. Blijkbaar vergeet hij dat China de termijn voor Hongkong genadeloos genegeerd heeft en dat ruim 80% van de Taiwanezen niet bij de Chinese dictatuur wil horen.
Hij suggereert (p. 116) dat de VS ook de NAVO zullen inzetten bij een conflict met China: daar is tot nu toe geen aanwijzing voor.

Nog enkele details: ‘vele’ van hen (p. 19) moet zijn: velen. De ‘afgestudeerde’ (p. 21) moet zijn: afgestudeerden. Met ‘PTTS’ (p. 22) bedoelt hij wellicht PTSS: Post-Traumatisch Stress Syndroom. ‘Speel’ de ideologie een rol (p. 57) is: speelt. Orthodoxie vertaalt hij als ‘juiste aanbidding’ (p. 58). Ik zou zeggen: juiste mening. De ‘31’ lidstaten van de NAVO (p. 79 + 113) zijn er 32. ‘Liberated’ (p. 112) moet zijn: liberate. Nina ‘Chroetsjeva’ (p. 145) is Nina Chroesjtsjeva. ‘Was dat wel gebeurt’ (p. 208) moet zijn: gebeurd. Er worden vele auteurs en boeken geciteerd, maar een overzichtelijke bibliografie ontbreekt. De prijs van het boek (12,50 €) ligt beneden de kostprijs. De schrijver heeft geen commerciële motieven. Dat siert hem.

©Jef Abbeel, juni 2025 www.jefabbeel.be